ZAPRASZAMY DO LEKTURY AKTU PRAWNEGO
– USTAWA z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych
Tekst ustawy ustalony ostatecznie po rozpatrzeniu poprawek Senatu
U S T A W A
z dnia 22 maja 2003 r.
o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu
Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1.
Ustawa określa:
1) zasady zawierania i wykonywania umów obowiązkowego ubezpieczenia
odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych,
obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu
posiadania gospodarstwa rolnego i obowiązkowego ubezpieczenia budynków
wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń
losowych,
2) sposób kontroli spełnienia obowiązku zawarcia umów ubezpieczeń, o których
mowa w pkt 1, oraz konsekwencje niespełnienia tego obowiązku,
3) podstawowe zasady, jakim powinny odpowiadać inne, niż określone w pkt 1,
umowy ubezpieczeń obowiązkowych,
4) zadania i zasady działania Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego i
Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.
Art. 2.
Określenia użyte w ustawie oznaczają:
1) biuro narodowe – organizację zakładów ubezpieczeń na terytorium danego
państwa, które prowadzą działalność ubezpieczeniową w zakresie
ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów
mechanicznych;
2) budynek wchodzący w skład gospodarstwa rolnego – obiekt budowlany o
powierzchni powyżej 20 m2 określony w art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca
1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2000 r. Nr 106, poz. 1126 z późn.
zm.)[1], będący w posiadaniu rolnika;
3) centralna ewidencja pojazdów – centralna ewidencja pojazdów określona w
art. 80a-80e ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym
(Dz.U. z 2003 r. Nr 58, poz. 515);
4) gospodarstwo rolne – obszar użytków rolnych, gruntów pod stawami oraz
sklasyfikowanych jako użytki rolne gruntów pod zabudowaniami,
przekraczający łącznie powierzchnię 1,0 ha, jeżeli podlega on w całości
lub części opodatkowaniu podatkiem rolnym, a także obszar takich użytków i
gruntów, niezależnie od jego powierzchni, jeżeli jest prowadzona na nim
produkcja rolna, stanowiąca dział specjalny w rozumieniu przepisów o
podatku dochodowym od osób fizycznych;
5) komisja do rozpatrywania roszczeń – komisja do rozpatrywania roszczeń z
tytułu szkód wyrządzonych przez wojska obce, powołana przez Ministra
Obrony Narodowej na podstawie ustawy z dnia 23 września 1999 r. o zasadach
pobytu wojsk obcych na terytorium Rzeczypospolitej Polski oraz zasadach
ich przemieszczania się przez to terytorium (Dz.U. Nr 93, poz. 1063);
6) organ nadzoru – Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych
określona w ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o nadzorze ubezpieczeniowym i
emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych (Dz. U. Nr …, poz. …);
7) organ odszkodowawczy – organ odpowiedzialny za zaspokajanie roszczeń
poszkodowanych z tytułu umów ubezpieczenia obowiązkowego, o którym mowa w
art. 4 pkt 1, wynikających ze zdarzeń, które zaistniały na terytorium
państwa członkowskiego Unii Europejskiej innego niż miejsce zamieszkania
poszkodowanego oraz na terytorium państw trzecich, i powstałych w związku
z ruchem pojazdów mechanicznych ubezpieczonych i zarejestrowanych w
państwie członkowskim Unii Europejskiej;
8) ośrodek informacji – ośrodek gromadzący informacje o umowach
obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów
mechanicznych oraz informacje o reprezentantach do spraw roszczeń
ustanowionych przez zakłady ubezpieczeń;
9) państwo trzecie – państwo niebędące państwem członkowskim Unii
Europejskiej, którego biuro narodowe jest Członkiem Systemu Zielonej
Karty;
10) pojazd mechaniczny:
a) pojazd samochodowy, ciągnik rolniczy, motorower i przyczepa określone w
przepisach ustawy – Prawo o ruchu drogowym,
b) pojazd wolnobieżny w rozumieniu przepisów ustawy – Prawo o ruchu
drogowym, z wyłączeniem pojazdów wolnobieżnych będących w posiadaniu
rolników posiadających gospodarstwo rolne i użytkowanych w związku z
posiadaniem tego gospodarstwa;
11) pojazd historyczny:
a) pojazd zabytkowy w rozumieniu przepisów ustawy – Prawo o ruchu
drogowym,
b) pojazd wpisany do księgi inwentarza muzealiów zgodnie z przepisami
dotyczącymi ewidencjonowania dóbr kultury w muzeach,
c) pojazd mający co najmniej 40 lat,
d) pojazd mający co najmniej 25 lat i uznany przez uprawnionego
rzeczoznawcę samochodowego za pojazd unikatowy lub mający szczególne
znaczenie dla udokumentowania historii motoryzacji;
12) rolnik – osobę fizyczną, w której posiadaniu lub współposiadaniu jest
gospodarstwo rolne;
13) trzęsienie ziemi – naturalny, krótki i gwałtowny wstrząs (lub ich serię)
gruntu, powstały pod powierzchnią ziemi i rozchodzący się w postaci fal
sejsmicznych od ośrodka (epicentrum), znajdującego się na powierzchni,
gdzie drgania są najsilniejsze; przy określaniu siły trzęsienia ziemi
używa się skali magnitud (skala Richtera);
14) ubezpieczenie graniczne – ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej
posiadaczy pojazdów mechanicznych, obejmujące okres 30 dni od dnia
przekroczenia granicy Rzeczypospolitej Polskiej, którego umowa jest
zawierana z zakładem ubezpieczeń na granicy Rzeczypospolitej Polskiej w
przypadku, gdy posiadacz pojazdu mechanicznego zarejestrowanego za
granicą, wjeżdżający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie posiada
ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów
mechanicznych;
15) Jednolite Porozumienie między Biurami Narodowymi – Regulamin Wewnętrzny –
regulamin przyjęty dnia 30 maja 2002 r. przez Zgromadzenie Ogólne Rady
Biur określający wzajemne stosunki między biurami narodowymi;
16) sygnatariusz Jednolitego Porozumienia między Biurami Narodowymi – biuro
narodowe, które zawarło umowę dotyczącą zaspokajania roszczeń wynikających
z międzynarodowego ruchu pojazdów mechanicznych, zgodnie z postanowieniami
Jednolitego Porozumienia między Biurami Narodowymi – Regulaminu
Wewnętrznego;
17) Zielona Karta – międzynarodowy certyfikat ubezpieczenia odpowiedzialności
cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, wystawiony w imieniu biura
narodowego.
Art. 3.
1. Ubezpieczeniem obowiązkowym jest ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej
podmiotu lub ubezpieczenie mienia, jeżeli ustawa lub ratyfikowana przez
Rzeczpospolitą Polską umowa międzynarodowa nakłada obowiązek zawarcia umowy
ubezpieczenia.
2. Jeżeli ryzyko objęte obowiązkowym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej,
w rozumieniu przepisów ustawy, jest umiejscowione w państwie członkowskim
Unii Europejskiej, do tego ubezpieczenia stosuje się przepisy ustawy.
Art. 4.
Ubezpieczeniami obowiązkowymi są:
1) ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów
mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, zwane
dalej „ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych”,
2) ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania
gospodarstwa rolnego, zwane dalej „ubezpieczeniem OC rolników”,
3) ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia
i innych zdarzeń losowych, zwane dalej „ubezpieczeniem budynków
rolniczych”,
4) ubezpieczenia wynikające z przepisów odrębnych ustaw lub umów
międzynarodowych ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską, nakładających
na określone podmioty obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia.
Art. 5.
1. Ubezpieczający zawiera umowę ubezpieczenia obowiązkowego z wybranym zakładem
ubezpieczeń, wykonującym działalność ubezpieczeniową w zakresie tego
ubezpieczenia.
2. Zakład ubezpieczeń posiadający zezwolenie na wykonywanie działalności
ubezpieczeniowej w grupach obejmujących ubezpieczenia obowiązkowe nie może
odmówić zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego.
3. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określa, w drodze
rozporządzenia, rodzaj i zakres dokumentu potwierdzającego spełnienie
obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego, uwzględniając w
szczególności rodzaj ubezpieczenia obowiązkowego.
Art. 6.
Umowę ubezpieczenia obowiązkowego zawartą z naruszeniem przepisów ustawy oraz
odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych wprowadzających obowiązek
ubezpieczenia, uważa się za zawartą zgodnie z tymi przepisami, z zastrzeżeniem
art. 10 ust. 1.
Art. 7.
Umowa ubezpieczenia obowiązkowego określa sumę gwarancyjną lub sumę
ubezpieczenia stanowiącą górną granicę odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń.
Art. 8.
1. Taryfy oraz wysokość składek ubezpieczeniowych za ubezpieczenia obowiązkowe
ustala zakład ubezpieczeń.
2. Zakład ubezpieczeń przedstawia organowi nadzoru informacje o taryfach
składek ubezpieczeniowych za ubezpieczenia obowiązkowe, o których mowa w art.
4 pkt 1-3, i podstawach ich ustalania.
3. Informacja, o której mowa w ust. 2, powinna zawierać w szczególności analizę
szkodowości oraz kosztów obsługi ubezpieczenia uzasadniającą wprowadzenie
każdorazowej zmiany w taryfie.
Art. 9.
1. Umowa ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej obejmuje
odpowiedzialność cywilną podmiotu objętego obowiązkiem ubezpieczenia za
szkody wyrządzone czynem niedozwolonym oraz wynikłe z niewykonania lub
nienależytego wykonania zobowiązania, o ile nie sprzeciwia się to ustawie lub
właściwości (naturze) danego rodzaju stosunków.
2. Umowa ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej obejmuje
również szkody wyrządzone umyślnie lub w wyniku rażącego niedbalstwa
ubezpieczającego lub osób, za które ponosi on odpowiedzialność, z
zastrzeżeniem wyjątków określonych w ustawie lub w umowie międzynarodowej.
Art. 10.
1. Obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej uważa się
za spełniony, jeżeli umowa została zawarta zgodnie z przepisami ustawy albo
odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych wprowadzających obowiązek
ubezpieczenia, z sumą gwarancyjną nie niższą niż minimalna suma gwarancyjna
ustalona dla danego ubezpieczenia.
2. Ustalenia spełnienia lub nieistnienia obowiązku ubezpieczenia można
dochodzić przed sądem powszechnym.
Art. 11.
Obowiązkowymi ubezpieczeniami, o których mowa w art. 4 pkt 4, jest objęta
odpowiedzialność cywilna podmiotów objętych ubezpieczeniem, za szkody wyrządzone
przy wykonywaniu czynności, wykonywaniu zawodu albo prowadzeniu działalności lub
będące następstwem wad produktu, określona w ustawie wprowadzającej dany
obowiązek lub umowie międzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską.
Art. 12.
1. Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń trwa przez okres wskazany w umowie i
kończy się z upływem ostatniego dnia tego okresu, z zastrzeżeniem wyjątków
określonych w ustawie.
2. W przypadku opłacania składki ubezpieczeniowej w ratach, niezapłacenie przez
ubezpieczonego lub ubezpieczającego raty składki w terminie oznaczonym przez
zakład ubezpieczeń, nie powoduje ustania odpowiedzialności zakładu
ubezpieczeń.
Art. 13.
1. Zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie lub świadczenie z tytułu
ubezpieczenia obowiązkowego na podstawie uznania roszczenia uprawnionego z
umowy ubezpieczenia w wyniku własnych ustaleń, zawartej z nim ugody lub
prawomocnego orzeczenia sądu.
2. W obowiązkowych ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej odszkodowanie
wypłaca się w granicach odpowiedzialności cywilnej podmiotów objętych
ubezpieczeniem, nie wyżej jednak niż do wysokości sumy gwarancyjnej ustalonej
w umowie.
3. W obowiązkowych ubezpieczeniach mienia odszkodowanie wypłaca się w kwocie
odpowiadającej wysokości szkody, nie większej jednak od sumy ubezpieczenia
ustalonej w umowie.
Art. 14.
1. Zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia
złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie.
2. W przypadku, gdyby wyjaśnienie w terminie, o którym mowa w ust. 1,
okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń
albo wysokości odszkodowania, okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca
się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności
wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie
90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba że ustalenie
odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od
toczącego się postępowania karnego lub cywilnego. W terminie, o którym mowa w
ust. 1, zakład ubezpieczeń zawiadamia na piśmie uprawnionego o przyczynach
niemożności zaspokojenia jego roszczeń w całości lub w części, jak również o
przypuszczalnym terminie zajęcia ostatecznego stanowiska względem roszczeń
uprawnionego, a także wypłaca bezsporną część odszkodowania.
3. Jeżeli odszkodowanie nie przysługuje lub przysługuje w innej wysokości niż
określona w zgłoszonym roszczeniu, zakład ubezpieczeń informuje o tym na
piśmie osobę występującą z roszczeniem w terminie, o którym mowa w ust. 1
albo 2, wskazując na okoliczności oraz podstawę prawną uzasadniającą
całkowitą lub częściową odmowę wypłaty odszkodowania, jak również na
przyczyny, dla których odmówił wiarygodności okolicznościom dowodowym
podniesionym przez osobę zgłaszającą roszczenie. Pismo zakładu ubezpieczeń
powinno zawierać pouczenie o możliwości dochodzenia roszczeń na drodze
sądowej.
4. Jeżeli w terminie, o którym mowa w ust. 1 albo 2, zakład ubezpieczeń nie
ustali ważności umowy ubezpieczenia obowiązkowego, o którym mowa w art. 4 pkt
1 i 2, osoby odpowiedzialnej za szkodę, właściwym do wypłaty odszkodowania
jest Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, na zasadach określonych w rozdziale
7. W przypadku ustalenia przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny
odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny
dochodzi od tego zakładu ubezpieczeń zwrotu wypłaconego odszkodowania.
5. Zakład ubezpieczeń ma obowiązek udostępnić poszkodowanemu lub uprawnionemu
informacje i dokumenty, które miały wpływ na ustalenie odpowiedzialności
zakładu ubezpieczeń i wysokość odszkodowania. Osoby te mogą żądać pisemnego
potwierdzenia przez zakład ubezpieczeń przekazanych informacji bądź
umożliwienia wykonania i potwierdzenia przez zakład ubezpieczeń kopii
udostępnionych dokumentów, przy czym koszty dokonania wymienionych czynności
obciążają osobę, która żąda tych czynności.
Art. 15.
1. W granicach sumy gwarancyjnej ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności
cywilnej lub w granicach sumy ubezpieczenia obowiązkowego ubezpieczenia
mienia zakład ubezpieczeń jest obowiązany zwrócić ubezpieczającemu,
uzasadnione okolicznościami zdarzenia, koszty poniesione w celu zapobieżenia
zwiększeniu szkody.
2. W granicach sumy gwarancyjnej ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności
cywilnej zakład ubezpieczeń jest obowiązany zwrócić ubezpieczającemu
niezbędne koszty obrony w postępowaniu karnym i koszty zastępstwa prawnego w
postępowaniu cywilnym, podjętych na polecenie lub za zgodą zakładu
ubezpieczeń.
Art. 16.
1. W razie zaistnienia zdarzenia objętego ubezpieczeniem obowiązkowym, o którym
mowa w art. 4 pkt 1-3, osoba uczestnicząca w nim, z uwzględnieniem ust. 2,
jest obowiązana do:
1) przedsięwzięcia wszystkich środków w celu zapewnienia bezpieczeństwa w
miejscu zdarzenia, starania się o złagodzenie skutków zdarzenia oraz
zapewnienia pomocy lekarskiej poszkodowanym, jak również w miarę
możliwości zabezpieczenia mienia osób poszkodowanych,
2) zapobieżenia, w miarę możliwości, zwiększeniu się szkody,
3) niezwłocznego powiadomienia Policji o zdarzeniu, a w szczególności o
wypadku z ofiarami w ludziach, o wypadku powstałym w okolicznościach
nasuwających przypuszczenie, że zostało popełnione przestępstwo, w
szczególności przestępstwo drogowe lub zagrażające bezpieczeństwu
uczestnikom ruchu drogowego.
2. W przypadku zaistnienia zdarzenia objętego ubezpieczeniem obowiązkowym, o
którym mowa w art. 4 pkt 1-3, uczestnicząca w nim osoba objęta tym
ubezpieczeniem jest ponadto obowiązana do:
1) udzielenia pozostałym uczestnikom zdarzenia niezbędnych informacji
koniecznych do identyfikacji zakładu ubezpieczeń, łącznie z podaniem
danych dotyczących zawartej umowy ubezpieczenia,
2) niezwłocznego powiadomienia o zdarzeniu zakładu ubezpieczeń, udzielając
mu niezbędnych wyjaśnień i przekazując posiadane informacje.
3. Osoba, której odpowiedzialność jest objęta ubezpieczeniem obowiązkowym, a
także osoba występująca z roszczeniem, powinny przedstawić zakładowi
ubezpieczeń, Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu lub Polskiemu Biuru
Ubezpieczycieli Komunikacyjnych posiadane dowody dotyczące zdarzenia i szkody
oraz ułatwić im ustalenie okoliczności zdarzenia i rozmiaru szkód, jak
również udzielić pomocy w dochodzeniu przez zakład ubezpieczeń,
Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny lub Polskie Biuro Ubezpieczycieli
Komunikacyjnych roszczeń przeciwko sprawcy szkody.
Art. 17.
Jeżeli osoba objęta ubezpieczeniem obowiązkowym odpowiedzialności cywilnej lub
osoba występująca z roszczeniem, z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa, nie
dopełniły obowiązków wymienionych w art. 16, a miało to wpływ na ustalenie
istnienia lub zakresu ich odpowiedzialności cywilnej bądź też na zwiększenie
rozmiarów szkody, zakład ubezpieczeń może dochodzić od tych osób zwrotu części
wypłaconego uprawnionemu odszkodowania lub ograniczyć wypłacane tym osobom
odszkodowanie. Ciężar udowodnienia faktów, uzasadniających zwrot zakładowi
ubezpieczeń części odszkodowania lub ograniczenia odszkodowania, spoczywa na
zakładzie ubezpieczeń.
Art. 18.
1. Zawiadomienia i oświadczenia, które w związku z umową ubezpieczenia
obowiązkowego, o którym mowa w art. 4 pkt 1-3, są składane przez strony tej
umowy, powinny być sporządzane na piśmie i doręczane za potwierdzeniem
odbioru lub przesyłane listem poleconym.
2. Jeżeli posiadacz pojazdu mechanicznego, rolnik lub posiadacz budynku zmienił
adres bądź siedzibę i nie zawiadomił o tym zakładu ubezpieczeń, zawiadomienia
lub oświadczenia, skierowane przez zakład ubezpieczeń listem poleconym, na
ostatni adres bądź siedzibę posiadacza pojazdu mechanicznego, rolnika lub
posiadacza budynku, wywierają skutki prawne od chwili, w której doszłyby do
niego, gdyby nie zmienił adresu bądź siedziby.
Art. 19.
1. Poszkodowany w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia
obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczeń bezpośrednio
od zakładu ubezpieczeń. O zgłoszonym roszczeniu zakład ubezpieczeń powiadamia
niezwłocznie ubezpieczonego.
2. Poszkodowany może dochodzić roszczeń bezpośrednio od Ubezpieczeniowego
Funduszu Gwarancyjnego w przypadkach, o których mowa w art. 98 ust. 1 i 2.
3. Poszkodowany może dochodzić roszczeń bezpośrednio od Polskiego Biura
Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w przypadkach, o których mowa w art. 123 pkt
1, 2 i 5.
Art. 20.
1. Powództwo o roszczenie wynikające z umów ubezpieczeń obowiązkowych lub
obejmujące roszczenia z tytułu tych ubezpieczeń można wytoczyć bądź według
przepisów o właściwości ogólnej, bądź przed sąd właściwy dla miejsca
zamieszkania lub siedziby poszkodowanego lub uprawnionego z umowy
ubezpieczenia.
2. W postępowaniu sądowym o naprawienie szkody objętej ubezpieczeniem
obowiązkowym odpowiedzialności cywilnej jest niezbędne przypozwanie zakładu
ubezpieczeń. Zasadę tę stosuje się do Ubezpieczeniowego Funduszu
Gwarancyjnego i Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.
Art. 21.
1. Zaspokojenie lub uznanie przez osobę objętą ubezpieczeniem obowiązkowym
odpowiedzialności cywilnej, o którym mowa w art. 4 pkt 1 i 2, roszczenia o
naprawienie wyrządzonej przez nią szkody, nie ma skutków prawnych względem
zakładu ubezpieczeń lub Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych,
które nie wyraziły na to uprzednio zgody.
2. Uznanie roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej przez osobę, o której
mowa w art. 98 ust. 1 pkt 2, nie ma skutków prawnych względem
Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, który nie wyraził na to uprzednio
zgody.
Art. 22.
1. Do umów ubezpieczenia obowiązkowego, w sprawach nieuregulowanych w ustawie,
stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.
2. W odniesieniu do umów ubezpieczeń obowiązkowych, o których mowa w art. 4 pkt
4, szczegółowy zakres ubezpieczenia, termin powstania obowiązku ubezpieczenia
oraz minimalną sumę gwarancyjną określają odrębne przepisy.
3. Zasady kontroli spełnienia obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia
obowiązkowego, o którym mowa w art. 4 pkt 4, oraz konsekwencje jego
niespełnienia określają odrębne ustawy lub umowy międzynarodowe wprowadzające
obowiązek ubezpieczenia.
Rozdział 2
Ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych
Art. 23.
1. Posiadacz pojazdu mechanicznego jest obowiązany zawrzeć umowę obowiązkowego
ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w
związku z ruchem posiadanego przez niego pojazdu.
2. Przepisy dotyczące obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów
mechanicznych stosuje się także do posiadacza lub kierującego pojazdem
mechanicznym, przed jego rejestracją, jak również do posiadacza lub
kierującego pojazdem zarejestrowanym za granicą, niedopuszczonym do ruchu na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz do posiadacza lub kierującego
pojazdem historycznym, od chwili wprowadzenia tych pojazdów do ruchu.
Art. 24.
1. Członkowie sił zbrojnych państw obcych oraz ich personel cywilny, będący
posiadaczami pojazdów mechanicznych sił zbrojnych tych państw i przebywający
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ramach umów międzynarodowych
ratyfikowanych w trybie art. 89 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
nie są obowiązani do zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego, o którym
mowa w art. 4 pkt 1.
2. Poszkodowany z tytułu szkód wyrządzonych przez podmioty, o których mowa w
ust. 1, może dochodzić roszczeń bezpośrednio od komisji do rozpatrywania
roszczeń.
Art. 25.
1. Ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje zdarzenia
powstałe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje, na zasadzie
wzajemności, również zdarzenia powstałe na terytoriach państw, których biura
narodowe są sygnatariuszami Jednolitego Porozumienia między Biurami
Narodowymi – Regulaminu Wewnętrznego.
Art. 26.
Umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zawiera się na okres 12
miesięcy, z zastrzeżeniem art. 27.
Art. 27.
1. Umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych na czas krótszy niż
12 miesięcy, zwaną dalej „umową ubezpieczenia krótkoterminowego”, można
zawrzeć, jeżeli pojazd mechaniczny jest:
1) zarejestrowany na stałe, w przypadkach określonych w ust. 2;
2) zarejestrowany czasowo;
3) zarejestrowany za granicą;
4) pojazdem wolnobieżnym określonym w art. 2 pkt 10 lit. b);
5) pojazdem historycznym.
2. Umowę ubezpieczenia krótkoterminowego na czas nie krótszy niż 30 dni, w
odniesieniu do pojazdów mechanicznych zarejestrowanych na stałe, może zawrzeć
podmiot prowadzący działalność gospodarczą polegającą na pośredniczeniu w
kupnie i sprzedaży pojazdów mechanicznych w zakresie pojazdów przeznaczonych
do kupna lub sprzedaży lub polegającą na kupnie i sprzedaży pojazdów
mechanicznych.
3. Umowę ubezpieczenia krótkoterminowego, w odniesieniu do pojazdów
mechanicznych zarejestrowanych czasowo, zawiera się na czas nie krótszy niż
okres tej rejestracji, określony w decyzji starosty właściwego ze względu na
miejsce zamieszkania właściciela pojazdu mechanicznego, nie krótszy jednak
niż 30 dni.
4. Umowę ubezpieczenia krótkoterminowego, w odniesieniu do pojazdów
wolnobieżnych określonych w art. 2 pkt 10 lit. b), można zawrzeć na czas nie
krótszy niż 3 miesiące.
5. Umowę ubezpieczenia krótkoterminowego, w odniesieniu do pojazdów
historycznych, można zawrzeć na czas nie krótszy niż 30 dni.
6. Umowę ubezpieczenia granicznego, w odniesieniu do pojazdów mechanicznych
zarejestrowanych za granicą, w przypadku określonym w art. 29 ust. 1 pkt 3
zawiera się na okres 30 dni.
Art. 28.
1. Jeżeli posiadacz pojazdu mechanicznego nie później niż na jeden dzień przed
upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC posiadaczy
pojazdów mechanicznych została zawarta, nie powiadomi na piśmie zakładu
ubezpieczeń o jej wypowiedzeniu, uważa się, że została zawarta następna umowa
na kolejne 12 miesięcy, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Zawarcie następnej umowy nie następuje, pomimo braku powiadomienia, o którym
mowa w ust. 1, jeżeli:
1) nie została opłacona w całości określona w umowie składka za mijający
okres 12 miesięcy lub w przypadku cofnięcia zakładowi ubezpieczeń
zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej w zakresie
obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych albo
2) w przypadku ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń, ogłoszenia lub
zarządzenia likwidacji zakładu ubezpieczeń albo oddalenia wniosku o
ogłoszenie upadłości lub umorzenia postępowania upadłościowego, w
przypadku, o którym mowa w art. 98 ust. 2.
3. W przypadkach, o których mowa w ust. 2, odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń
kończy się z upływem okresu 12 miesięcy, z uwzględnieniem art. 33.
Art. 29.
1. Posiadacz pojazdu jest obowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia OC posiadaczy
pojazdów mechanicznych:
1) najpóźniej w dniu rejestracji pojazdu mechanicznego, z wyjątkiem pojazdów
historycznych;
2) przed wprowadzeniem do ruchu pojazdów, o których mowa w art. 2 pkt 10
lit. b), oraz pojazdów historycznych;
3) przed przekroczeniem granicy, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem
mechanicznym wprowadzanym do ruchu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
nie posiada ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych;
4) przed wprowadzeniem do ruchu pojazdów, o których mowa w art. 2 pkt 10
lit. a), które nie zostały zarejestrowane;
5) przed wprowadzeniem do ruchu pojazdów, o których mowa w art. 2 pkt 10
lit. b), oraz pojazdów historycznych, które nie zostały dopuszczone do
ruchu;
6) przed wprowadzeniem do ruchu pojazdów zarejestrowanych za granicą,
niedopuszczonych do ruchu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
7) najpóźniej w dniu ustania odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń w
przypadku określonym w art. 28 ust. 3;
8) najpóźniej w dniu rozwiązania się dotychczasowej umowy w przypadkach
określonych w art. 31 ust. 1 i 4.
2. Jeżeli umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest
zawierana przed rejestracją pojazdu, o którym mowa w art. 2 pkt 10 lit. a),
posiadacz pojazdu mechanicznego, na żądanie zakładu ubezpieczeń, jest
obowiązany przedstawić zaświadczenie o pozytywnym wyniku badania technicznego
tego pojazdu lub wyciąg ze świadectwa homologacji albo odpis decyzji
zwalniającej z konieczności uzyskania homologacji na dany pojazd mechaniczny.
3. Jeżeli w przypadku, o którym mowa w ust. 2, pojazd mechaniczny, w terminie
30 dni od dnia zawarcia umowy, nie został zarejestrowany, każda ze stron może
odstąpić od umowy, powiadamiając o tym na piśmie drugą stronę umowy.
Art. 30.
1. Z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych
zakład ubezpieczeń uiszcza opłatę ewidencyjną w wysokości równowartości w
złotych 1,0 euro ustalanej przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego
przez Narodowy Bank Polski obowiązującego w dniu zawarcia umowy.
2. Opłata, o której mowa w ust. 1, stanowi przychód środka specjalnego
utworzonego na podstawie odrębnych przepisów, będącego w dyspozycji ministra
właściwego do spraw administracji publicznej.
Art. 31.
1. W razie zbycia pojazdu mechanicznego, którego posiadacz zawarł umowę
ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, na nabywcę pojazdu
przechodzą prawa i obowiązki zbywcy wynikające z tej umowy. Umowa
ubezpieczenia ulega rozwiązaniu z upływem okresu, na który została zawarta,
chyba że nabywca wypowie ją przed upływem 30 dni od dnia nabycia pojazdu
mechanicznego. W przypadku wypowiedzenia umowy, rozwiązuje się ona z upływem
30 dni następujących po dniu nabycia pojazdu mechanicznego.
2. W razie nie wypowiedzenia przez nabywcę pojazdu umowy ubezpieczenia OC
posiadaczy pojazdów mechanicznych w terminie określonym w ust.1, zakład
ubezpieczeń dokonuje ponownej kalkulacji należnej składki z tytułu udzielanej
ochrony ubezpieczeniowej, poczynając od dnia zbycia pojazdu, z uwzględnieniem
zniżek przysługujących nabywcy oraz zwyżek go obciążających, w ramach
obowiązującej taryfy składek.
3. W razie nabycia pojazdu mechanicznego zarejestrowanego, którego zbywca wbrew
obowiązkowi nie zawarł umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów
mechanicznych, nabywca jest obowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia OC
posiadaczy pojazdów mechanicznych w dniu nabycia pojazdu mechanicznego.
4. W razie zawarcia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych
przez posiadacza pojazdu mechanicznego niebędącego właścicielem tego pojazdu,
prawa i obowiązki tego posiadacza, wynikające z zawartej umowy ubezpieczenia
przechodzą na właściciela pojazdu mechanicznego z chwilą, gdy posiadacz
utracił posiadanie tego pojazdu na rzecz właściciela. Umowa ubezpieczenia
ulega rozwiązaniu z upływem okresu, na który została zawarta, chyba że
właściciel pojazdu mechanicznego wypowie ją przed upływem 30 dni od dnia
przejścia posiadania pojazdu na rzecz właściciela. W razie wypowiedzenia
umowy, rozwiązuje się ona z upływem 30 dni od dnia przejścia posiadania
pojazdu mechanicznego na rzecz właściciela.
5. W razie nie wypowiedzenia przez właściciela pojazdu umowy ubezpieczenia OC
posiadaczy pojazdów mechanicznych w terminie, o którym mowa w ust. 4, stosuje
się odpowiednio ust. 2.
6. W razie wypowiedzenia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów
mechanicznych w przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 4, posiadacz pojazdu
mechanicznego wypowiadający umowę jest obowiązany do zawarcia nowej umowy
ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych najpóźniej w ostatnim dniu
przed rozwiązaniem się umowy wypowiedzianej.
Art. 32.
1. Zbywca pojazdu mechanicznego jest obowiązany do przekazania nabywcy
dokumentów potwierdzających zawarcie umowy ubezpieczenia OC posiadaczy
pojazdów mechanicznych oraz do powiadomienia zakładu ubezpieczeń, w terminie
30 dni od dnia zbycia pojazdu mechanicznego, o fakcie zbycia tego pojazdu i o
danych osobowych nabywcy.
2. Skutki wyrządzenia szkody po dniu zbycia pojazdu mechanicznego nie obciążają
zbywcy tego pojazdu.
3. Zbywca pojazdu mechanicznego ponosi wraz z nabywcą odpowiedzialność
solidarną wobec zakładu ubezpieczeń za zapłatę składki ubezpieczeniowej
należnej zakładowi ubezpieczeń za okres do dnia powiadomienia zakładu
ubezpieczeń o okolicznościach, o których mowa w ust. 1.
4. Przepisy ust. 1 i 3 stosuje się do posiadacza pojazdu mechanicznego, o
którym mowa w art. 31 ust. 4.
Art. 33.
Umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych ulega rozwiązaniu:
1) z upływem okresu, na który została zawarta;
2) z chwilą wyrejestrowania pojazdu mechanicznego;
3) z dniem odstąpienia od umowy w przypadku określonym w art. 29 ust. 3;
4) w przypadkach określonych w art. 31 ust. 1 i 4;
5) z chwilą udokumentowania trwałej i zupełnej utraty posiadania pojazdu
mechanicznego w okolicznościach niepowodujących zmiany posiadacza, z
uwzględnieniem art. 79 ust. 1 pkt 5 ustawy – Prawo o ruchu drogowym;
6) z upływem 3 miesięcy od dnia ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń, z
uwzględnieniem art. 474 i art. 476 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo
upadłościowe i naprawcze (Dz.U. Nr 60, poz. 535) .
Art. 34.
1. Z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje
odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są
obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu
szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia
bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia.
2. Za szkodę powstałą w związku z ruchem pojazdu mechanicznego uważa się
również szkodę powstałą:
1) przy wsiadaniu do pojazdu mechanicznego i wysiadaniu z niego,
2) bezpośrednio przy załadowaniu i rozładowaniu pojazdu mechanicznego,
3) podczas zatrzymania, postoju lub garażowania.
Art. 35.
Ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność
cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania
odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego
pojazdu.
Art. 36.
1. Odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej
posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do
ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Suma gwarancyjna nie może
być niższa niż równowartość w złotych:
1) w przypadku szkód na osobie – 350 000 euro na każdego poszkodowanego;
2) w przypadku szkód w mieniu – 200 000 euro w odniesieniu do jednego
zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę
poszkodowanych
– ustalana przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank
Polski obowiązującego w dniu wyrządzenia szkody.
2. Za szkody spowodowane w państwach, o których mowa w art. 25 ust. 2, zakład
ubezpieczeń odpowiada do wysokości sumy gwarancyjnej określonej przepisami
tego państwa, nie niższej jednak niż suma określona w ust. 1.
Art. 37.
1. Jeżeli szkoda zostaje wyrządzona ruchem zespołu pojazdów mechanicznych,
ubezpieczeniem OC posiadacza pojazdu mechanicznego ciągnącego jest objęta
szkoda spowodowana przyczepą, która:
1) jest złączona z pojazdem silnikowym albo
2) odłączyła się od pojazdu silnikowego ciągnącego i jeszcze się toczyła.
2. Ubezpieczeniem OC posiadacza przyczepy są objęte szkody spowodowane
przyczepą, która:
1) nie jest złączona z pojazdem silnikowym ciągnącym albo
2) odłączyła się od pojazdu silnikowego ciągnącego i przestała się już
toczyć.
3. Przepis ust. 1 stosuje się również w razie złączenia pojazdów mechanicznych
w celu holowania.
Art. 38.
Zakład ubezpieczeń nie odpowiada za szkody:
1) polegające na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie mienia, wyrządzone
przez kierującego posiadaczowi pojazdu mechanicznego; dotyczy to również
sytuacji, w której posiadacz pojazdu mechanicznego, którym szkoda została
wyrządzona, jest posiadaczem lub współposiadaczem pojazdu mechanicznego, w
którym szkoda została wyrządzona,
2) wynikłe w przewożonych za opłatą ładunkach, przesyłkach lub bagażu, chyba
że odpowiedzialność za powstałą szkodę ponosi posiadacz innego pojazdu
mechanicznego niż pojazd przewożący te przedmioty,
3) polegające na utracie gotówki, biżuterii, papierów wartościowych,
wszelkiego rodzaju dokumentów oraz zbiorów filatelistycznych,
numizmatycznych i podobnych,
4) polegające na zanieczyszczeniu lub skażeniu środowiska.
Art. 39.
1. Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się z chwilą zawarcia umowy
i zapłacenia składki ubezpieczeniowej lub jej pierwszej raty, z zastrzeżeniem
ust. 2 i 3.
2. Jeżeli w umowie ubezpieczenia zakład ubezpieczeń wskazał późniejszy termin
płatności składki lub jej pierwszej raty, odpowiedzialność zakładu
ubezpieczeń rozpoczyna się z chwilą zawarcia umowy.
3. Termin rozpoczęcia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń inny niż określony
w ust. 1 i 2 można określić w umowie ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów
mechanicznych wtedy, gdy umowę zawiera się:
1) na okres krótszy niż 12 miesięcy w przypadkach określonych w art. 27
ust. 1;
2) przed zarejestrowaniem pojazdu mechanicznego, o którym mowa art. 2 pkt 10
lit. a), oraz pojazdu historycznego;
3) na okres kolejnych 12 miesięcy przed rozpoczęciem tego okresu.
Art. 40.
Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń, wynikająca z umowy ubezpieczenia OC
posiadaczy pojazdów mechanicznych, ustaje z chwilą rozwiązania umowy w
przypadkach określonych w art. 33.
Art. 41.
1. Zwrot składki za niewykorzystany okres ubezpieczenia przysługuje, z
zastrzeżeniem ust. 2, w przypadku:
1) wyrejestrowania pojazdu mechanicznego lub udokumentowania trwałej i
zupełnej utraty posiadania pojazdu mechanicznego w okolicznościach nie
powodujących zmiany posiadacza, z uwzględnieniem art. 79 ust. 1 pkt 5
ustawy – Prawo o ruchu drogowym;
2) odstąpienia od umowy w przypadku określonym w art. 29 ust. 3;
3) rozwiązania się umowy w przypadku określonym w art. 31 ust. 1;
4) utraty posiadania pojazdu mechanicznego przez posiadacza, o którym mowa w
art. 31 ust. 4.
2. Zwrot składki, o którym mowa w ust. 1, nie przysługuje, jeżeli szkoda, za
którą zakład ubezpieczeń wypłacił lub jest zobowiązany wypłacić odszkodowanie
z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, nastąpiła w
okresie poprzedzającym rozwiązanie umowy w przypadkach określonych w art. 33
pkt 2-5.
3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się w stosunku do zbywcy pojazdu mechanicznego,
jeżeli szkoda została wyrządzona po dniu zbycia tego pojazdu.
4. Zwrot składki za niewykorzystany okres ubezpieczenia w przypadkach
określonych w art. 31 ust. 1 i 4, następuje po przedstawieniu kopii lub
odpisu dokumentu ubezpieczenia zbywcy pojazdu mechanicznego lub
ubezpieczonego, o którym mowa w art. 31 ust. 4.
Art. 42.
1. Zwrot składki, o którym mowa w art. 41 ust. 1, przysługuje za każdy pełny
miesiąc nie wykorzystanego okresu ubezpieczenia.
2. W przypadku umowy ubezpieczenia zawartej na okres 12 miesięcy, wysokość
miesięcznej składki podlegającej zwrotowi stanowi 1/12 składki należnej za
dwunastomiesięczny okres ubezpieczenia.
Art. 43.
Zakładowi ubezpieczeń przysługuje prawo dochodzenia od kierującego pojazdem
mechanicznym zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów
mechanicznych odszkodowania, jeżeli kierujący:
1) wyrządził szkodę umyślnie lub w stanie po użyciu alkoholu albo pod
wpływem środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków
zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii,
2) wszedł w posiadanie pojazdu wskutek popełnienia przestępstwa,
3) nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym, z
wyjątkiem przypadków, gdy chodziło o ratowanie życia ludzkiego lub mienia
albo o pościg za osobą podjęty bezpośrednio po popełnieniu przez nią
przestępstwa,
4) zbiegł z miejsca zdarzenia.
Rozdział 3
Ubezpieczenie OC rolników
Art. 44.
Rolnik jest obowiązany do zawarcia umowy ubezpieczenia OC rolników z tytułu
posiadania gospodarstwa rolnego.
Art. 45.
Umowę ubezpieczenia OC rolników zawiera się na okres 12 miesięcy.
Art. 46.
1. Jeżeli rolnik nie później niż na jeden dzień przed upływem okresu 12
miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC rolników została zawarta, nie
powiadomi na piśmie zakładu ubezpieczeń o jej wypowiedzeniu, uważa się, że
została zawarta następna umowa na kolejne 12 miesięcy, z zastrzeżeniem ust.
2.
2. Zawarcie następnej umowy nie następuje pomimo braku powiadomienia, o którym
mowa w ust. 1, jeżeli:
1) nie została opłacona określona w umowie składka za mijający okres 12
miesięcy lub w przypadku cofnięcia zakładowi ubezpieczeń zezwolenia na
wykonywanie działalności ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego
ubezpieczenia OC rolników albo
2) w przypadku ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń, ogłoszenia lub
zarządzenia likwidacji zakładu ubezpieczeń albo oddalenia wniosku o
ogłoszenie upadłości lub umorzenia postępowania upadłościowego w
przypadku, o którym mowa w art. 98 ust. 2.
3. W przypadkach, o których mowa w ust. 2, odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń
kończy się z upływem 12 miesięcy, z uwzględnieniem art. 49.
Art. 47.
1. Obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia OC rolników powstaje w dniu objęcia w
posiadanie gospodarstwa rolnego.
2. Jeżeli po zawarciu przez rolnika umowy ubezpieczenia OC rolników posiadanie
gospodarstwa rolnego przeszło na inną osobę, prawa i obowiązki rolnika
wynikające z umowy ubezpieczenia OC rolników przechodzą na tę osobę. Umowa
ubezpieczenia rozwiązuje się z upływem 12 miesięcy, na które została zawarta,
chyba że osoba obejmująca gospodarstwo rolne w posiadanie wypowie ją przed
upływem 30 dni od dnia objęcia gospodarstwa rolnego w posiadanie. W przypadku
wypowiedzenia umowy rozwiązuje się ona z upływem 30 dni następujących po dniu
objęcia gospodarstwa rolnego w posiadanie.
3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się w przypadku oddania przez rolnika w
posiadanie części gospodarstwa rolnego stanowiącej odrębne gospodarstwo
rolne. W takim przypadku do osoby obejmującej w posiadanie tę część
gospodarstwa rolnego stosuje się przepis ust. 1.
4. W razie wypowiedzenia umowy ubezpieczenia OC rolników w przypadku, o którym
mowa w ust. 2, rolnik wypowiadający umowę jest obowiązany do zawarcia nowej
umowy ubezpieczenia OC rolników najpóźniej w ostatnim dniu przed rozwiązaniem
się umowy wypowiedzianej.
Art. 48.
1. Obowiązek niezwłocznego zawiadomienia zakładu ubezpieczeń o zmianie w
posiadaniu gospodarstwa rolnego spoczywa na rolniku dotychczas posiadającym
gospodarstwo rolne. W przypadku, gdy zmiana w posiadaniu gospodarstwa rolnego
nastąpiła wskutek śmierci tego rolnika, obowiązek zawiadomienia zakładu
ubezpieczeń spoczywa na osobie obejmującej gospodarstwo rolne w posiadanie.
2. Rolnik dotychczas posiadający gospodarstwo rolne i jego następca obejmujący
gospodarstwo rolne w posiadanie, ponoszą odpowiedzialność solidarną wobec
zakładu ubezpieczeń za zapłatę składki ubezpieczeniowej, należnej zakładowi
ubezpieczeń, za czas do końca miesiąca, w którym zawiadomiono zakład
ubezpieczeń o zmianie w stanie posiadania gospodarstwa rolnego.
Art. 49.
Umowa ubezpieczenia OC rolników ulega rozwiązaniu:
1) z upływem 12 miesięcy, na które została zawarta;
2) z chwilą, kiedy użytki i grunty określone w art. 2 pkt 4, tracą charakter
gospodarstwa rolnego;
3) z dniem zmiany stanu prawnego lub faktycznego powodującego niepodleganie
opodatkowaniu podatkiem rolnym albo podatkiem dochodowym od osób
fizycznych z tytułu prowadzenia produkcji rolnej stanowiącej dział
specjalny;
4) w przypadku, o którym mowa w art. 47 ust. 2;
5) z upływem 3 miesięcy od dnia ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń, z
uwzględnieniem art. 474 i art. 476 ustawy – Prawo upadłościowe i
naprawcze.
Art. 50.
1. Z ubezpieczenia OC rolników przysługuje odszkodowanie, jeżeli rolnik, osoba
pozostająca z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub osoba pracująca w
gospodarstwie rolnym rolnika są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w
związku z posiadaniem przez rolnika tego gospodarstwa rolnego szkodę, której
następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata,
zniszczenie lub uszkodzenie mienia.
2. Przepis ust. 1 stosuje się również, jeżeli szkoda powstała w związku z
ruchem pojazdów wolnobieżnych w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym,
będących w posiadaniu rolników posiadających gospodarstwo rolne i
użytkowanych w związku z posiadaniem tego gospodarstwa rolnego.
Art. 51.
Ubezpieczeniem OC rolników jest objęta odpowiedzialność cywilna rolnika oraz
każdej osoby, która pracując w gospodarstwie rolnym w okresie trwania ochrony
ubezpieczeniowej wyrządziła szkodę w związku z posiadaniem przez rolnika tego
gospodarstwa rolnego.
Art. 52.
Odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej osoby
odpowiedzialnej, najwyżej jednak do ustalonej w umowie sumy gwarancyjnej. Suma
gwarancyjna nie może być niższa niż równowartość w złotych:
1) w przypadku szkód na osobie – 350 000 euro na każdego poszkodowanego;
2) w przypadku szkód w mieniu – 200 000 euro w odniesieniu do jednego
zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę
poszkodowanych
– ustalana przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank
Polski obowiązującego w dniu wyrządzenia szkody.
Art. 53.
Zakład ubezpieczeń nie odpowiada za szkody:
1) w mieniu, wyrządzone rolnikowi przez osoby pracujące w jego gospodarstwie
rolnym lub pozostające z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym albo
osobom pozostającym z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub
pracującym w jego gospodarstwie rolnym;
2) spowodowane przeniesieniem chorób zakaźnych niepochodzących od zwierząt;
3) w mieniu, spowodowane wadą towarów dostarczonych przez osobę objętą
ubezpieczeniem albo wykonywaniem usług; jeżeli wskutek tych wad nastąpiła
szkoda na osobie, zakład ubezpieczeń nie ponosi odpowiedzialności tylko
wtedy, gdy osoba objęta ubezpieczeniem wiedziała o tych wadach;
4) powstałe wskutek uszkodzenia, zniszczenia, utraty lub zaginięcia rzeczy
wypożyczonych lub przyjętych przez osobę objętą ubezpieczeniem OC rolników
do użytkowania, przechowania lub naprawy;
5) polegające na utracie gotówki, biżuterii, dzieł sztuki, papierów
wartościowych, wszelkiego rodzaju dokumentów oraz zbiorów
filatelistycznych, numizmatycznych i innych;
6) polegające na zanieczyszczeniu lub skażeniu środowiska;
7) wynikłe z kar pieniężnych, grzywien sądowych i administracyjnych, a także
kar lub grzywien związanych z należnościami wobec budżetu państwa.
Art. 54.
1. Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się z chwilą zawarcia umowy
i zapłacenia składki ubezpieczeniowej lub jej pierwszej raty, z zastrzeżeniem
ust. 2 i 3.
2. Jeżeli w umowie ubezpieczenia zakład ubezpieczeń wskazał późniejszy termin
płatności składki lub jej pierwszej raty, odpowiedzialność zakładu
ubezpieczeń rozpoczyna się z chwilą zawarcia umowy.
3. Termin rozpoczęcia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń inny niż wskazany w
ust. 1 i 2, można określić w umowie wtedy, gdy umowę zawiera się:
1) przed objęciem w posiadanie gospodarstwa rolnego,
2) na okres kolejnych 12 miesięcy przed rozpoczęciem tego okresu.
Art. 55.
Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń wynikająca z umowy ubezpieczenia OC
rolników ustaje z chwilą rozwiązania umowy w przypadkach określonych w art. 49.
Art. 56.
1. Zwrot składki za niewykorzystany okres ubezpieczenia przysługuje, z
zastrzeżeniem ust. 2, w przypadku:
1) zmiany stanu prawnego lub faktycznego powodującego niepodleganie
opodatkowaniu podatkiem rolnym albo podatkiem dochodowym od osób
fizycznych z tytułu prowadzenia produkcji rolnej stanowiącej dział
specjalny;
2) utraty przez użytki i grunty określone w art. 2 pkt 4, charakteru
gospodarstwa rolnego;
3) rozwiązania się umowy w przypadku określonym w art. 47 ust. 2.
2. Zwrot składki, o którym mowa w ust. 1, nie przysługuje, jeżeli szkoda, za
którą zakład ubezpieczeń wypłacił lub jest obowiązany wypłacić odszkodowanie
nastąpiła w okresie poprzedzającym rozwiązanie umowy w przypadkach
określonych w art. 49 pkt 2-4.
3. Zwrot składki za niewykorzystany okres ubezpieczenia w przypadku określonym
w art. 47 ust. 2, następuje po przedstawieniu kopii lub odpisu dokumentu
ubezpieczenia dotychczasowego posiadacza gospodarstwa rolnego.
Art. 57.
1. Zwrot składki, o którym mowa w art. 56 ust. 1, przysługuje za każdy pełny
miesiąc nie wykorzystanego okresu ubezpieczenia.
2. Wysokość miesięcznej składki podlegającej zwrotowi stanowi 1/12 składki
należnej za dwunastomiesięczny okres ubezpieczenia.
Art. 58.
Zakładowi ubezpieczeń przysługuje uprawnienie do dochodzenia od sprawcy szkody
zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC rolników odszkodowania, jeżeli
wyrządził on szkodę umyślnie lub w stanie po użyciu alkoholu albo pod wpływem
środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w
rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii.
Rozdział 4
Ubezpieczenie budynków rolniczych
Art. 59.
Rolnik jest obowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia budynku wchodzącego w skład
gospodarstwa rolnego, zwanego dalej „budynkiem rolniczym”, od ognia i innych
zdarzeń losowych.
Art. 60.
Obowiązek ubezpieczenia budynku rolniczego powstaje z dniem pokrycia budynku
dachem.
Art. 61.
Umowę ubezpieczenia budynków rolniczych zawiera się na okres 12 miesięcy.
Art. 62.
1. Jeżeli rolnik posiadający budynki rolnicze nie później niż na jeden dzień
przed upływem okresu 12 miesięcy, na jaki została zawarta umowa ubezpieczenia
budynków rolniczych, nie powiadomi na piśmie zakładu ubezpieczeń o jej
wypowiedzeniu, uważa się, że została zawarta następna umowa na kolejne 12
miesięcy, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Zawarcie następnej umowy nie następuje, pomimo braku powiadomienia, o którym
mowa w ust. 1, jeżeli:
1) nie została opłacona w całości określona w umowie składka za mijający
okres 12 miesięcy lub w przypadku cofnięcia zakładowi ubezpieczeń
zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej w zakresie
obowiązkowego ubezpieczenia budynków rolniczych albo
2) w przypadku ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń, ogłoszenia lub
zarządzenia likwidacji zakładu ubezpieczeń albo oddalenia wniosku o
ogłoszenie upadłości lub umorzenia postępowania upadłościowego, w
przypadku, o którym mowa w art. 98 ust. 2.
3. W przypadkach, o których mowa w ust. 2, odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń
kończy się z upływem 12 miesięcy, z uwzględnieniem art. 65.
Art. 63.
1. Jeżeli po zawarciu umowy ubezpieczenia budynków rolniczych posiadanie
gospodarstwa rolnego, w skład którego wchodzą te budynki, przeszło na inną
osobę, prawa i obowiązki wynikające z umowy ubezpieczenia budynków rolniczych
przechodzą na tę osobę. Umowa ubezpieczenia rozwiązuje się z upływem 12
miesięcy, na które została zawarta, chyba że osoba obejmująca gospodarstwo
rolne w posiadanie wypowie ją przed upływem 30 dni od dnia objęcia
gospodarstwa rolnego w posiadanie. W przypadku wypowiedzenia umowy rozwiązuje
się ona z upływem 30 dni następujących po dniu objęcia gospodarstwa rolnego w
posiadanie.
2. Obejmujący w posiadanie gospodarstwo rolne, w którym budynki rolnicze nie są
ubezpieczone, jest obowiązany do zawarcia umowy ubezpieczenia budynków
rolniczych najpóźniej w dniu objęcia gospodarstwa rolnego w posiadanie.
3. W razie wypowiedzenia umowy ubezpieczenia budynków rolniczych w przypadku, o
którym mowa w ust. 1, posiadacz budynków rolniczych wypowiadający umowę jest
obowiązany do zawarcia nowej umowy ubezpieczenia budynków rolniczych
najpóźniej w ostatnim dniu przed rozwiązaniem się umowy wypowiedzianej.
Art. 64.
1. Obowiązek niezwłocznego zawiadomienia zakładu ubezpieczeń o zmianie w
posiadaniu gospodarstwa rolnego spoczywa na rolniku dotychczas posiadającym
gospodarstwo rolne.
2. Dotychczasowy posiadacz gospodarstwa rolnego i obejmujący gospodarstwo rolne
w posiadanie ponoszą odpowiedzialność solidarną wobec zakładu ubezpieczeń za
zapłatę składki ubezpieczeniowej, należnej zakładowi ubezpieczeń za czas do
końca miesiąca, w którym zawiadomiono zakład ubezpieczeń o zmianie w stanie
posiadania gospodarstwa rolnego.
Art. 65.
Umowa ubezpieczenia budynków rolniczych ulega rozwiązaniu:
1) z upływem 12 miesięcy, na które została zawarta;
2) w przypadku określonym w art. 63 ust. 1;
3) z chwilą, kiedy użytki i grunty określone w art. 2 pkt 4, na których jest
położony budynek rolniczy, tracą charakter gospodarstwa rolnego;
4) z upływem 3 miesięcy od dnia ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń, z
uwzględnieniem art. 474 i art. 476 ustawy – Prawo upadłościowe i
naprawcze.
Art. 66.
Jeżeli w czasie trwania umowy ubezpieczenia budynków rolniczych budynek przestał
spełniać warunki wymagane do objęcia go ubezpieczeniem, budynek ten zostaje
wyłączony z ubezpieczenia, a suma ubezpieczenia zostaje obniżona o zadeklarowaną
do ubezpieczenia wartość tego budynku.
Art. 67.
1. Z tytułu ubezpieczenia budynków rolniczych przysługuje odszkodowanie za
szkody powstałe w budynkach na skutek zdarzeń losowych w postaci: ognia,
huraganu, powodzi, podtopienia, deszczu nawalnego, gradu, opadów śniegu,
uderzenia pioruna, eksplozji, obsunięcia się ziemi, tąpnięcia, lawiny lub
upadku statku powietrznego.
2. Za szkody spowodowane przez:
1) ogień – uważa się szkody powstałe w wyniku działań ognia, który
przedostał się poza palenisko lub powstał bez paleniska i rozszerzył się o
własnej sile;
2) huragan – uważa się szkody powstałe w wyniku działania wiatru o prędkości
nie mniejszej niż 24 m/s, którego działanie wyrządza masowe szkody;
pojedyncze szkody uważa się za spowodowane przez huragan, jeżeli w
najbliższym sąsiedztwie stwierdzono działanie huraganu;
3) powódź – uważa się szkody powstałe wskutek zalania terenów w następstwie
podniesienia się poziomu wody w korytach wód płynących lub stojących;
4) podtopienie – uważa się szkody powstałe wskutek zalania terenów w wyniku
deszczu nawalnego lub spływu wód po zboczach lub stokach na terenach
górskich i falistych;
5) deszcz nawalny – uważa się szkody powstałe w wyniku opadów deszczu o
współczynniku wydajności co najmniej 4;
6) grad – uważa się szkody powstałe wskutek opadu atmosferycznego
składającego się z bryłek lodu;
7) opady śniegu – uważa się szkody powstałe w wyniku opadów śniegu
przekraczających 85% wartości charakterystycznej (normowej) obciążenia
\niegiem gruntu, właściwej dla strefy, w której znajduje się ubezpieczony
budynek, określonej według obowiązującej normy polskiej „Obciążenie
śniegiem”; warunkiem uznania szkody za spowodowaną opadami śniegu jest,
aby przynajmniej jedna stacja meteorologiczna Instytutu Meteorologii i
Gospodarki Wodnej, zlokalizowana na terenie tej samej strefy lub strefy o
niższej wartości charakterystycznej obciążenia śniegiem w promieniu 100 km
od ubezpieczonego budynku, zmierzyła ciężar pokrywy śnieżnej
przekraczający 85% wartości charakterystycznej (normowej) właściwej dla
miejsca lokalizacji budynku;
8) piorun – uważa się szkody będące następstwem uderzenia pioruna;
9) eksplozję – uważa się szkody powstałe w wyniku gwałtownej zmiany stanu
równowagi układu z jednoczesnym wyzwoleniem się gazów, pyłów lub pary,
wywołane ich właściwością rozprzestrzeniania się w odniesieniu do naczyń
ciśnieniowych i innych tego rodzaju zbiorników; warunkiem uznania szkody
za spowodowaną eksplozją jest, aby ściany tych naczyń i zbiorników uległy
rozdarciu w takich rozmiarach, iż wskutek ujścia gazów, pyłów, pary lub
cieczy nastąpiło nagłe wyrównanie ciśnień; za spowodowane eksplozją uważa
się również szkody powstałe wskutek implozji, polegające na uszkodzeniu
zbiornika lub aparatu próżniowego ciśnieniem zewnętrznym;
10) obsunięcie się ziemi – uważa się szkody spowodowane przez zapadanie się
ziemi oraz usuwanie się ziemi, z tym że za szkody spowodowane przez:
a) zapadanie się ziemi – uważa się szkody powstałe wskutek obniżenia się
terenu z powodu zawalenia się podziemnych pustych przestrzeni w gruncie,
b) usuwanie się ziemi – uważa się szkody powstałe wskutek ruchów ziemi na
stokach;
11) tąpnięcie – uważa się szkody powstałe wskutek wstrząsów podziemnych,
spowodowanych pęknięciem skał, wywołanych naruszeniem równowagi sił w tych
skałach;
12) lawinę – uważa się szkody powstałe wskutek gwałtownego zsuwania się lub
staczania ze zboczy górskich lub falistych: mas śniegu, lodu, skał,
kamieni, ziemi lub błota;
13) upadek statku powietrznego – uważa się szkody powstałe wskutek katastrofy
bądź przymusowego lądowania samolotu silnikowego, bezsilnikowego lub
innego obiektu latającego, a także spowodowane upadkiem ich części lub
przewożonego ładunku.
3. Szkody, o których&
