Kiedy dziecko ponosi odpowiedzialność za szkody powstałe na skutek wypadku?

Panuje przekonanie, że do naprawienia wyrządzonych szkód zawsze zobowiązany jest sprawca wypadku. Pogląd na dochodzenie odszkodowania zmienia się, gdy szkody wyrządziło dziecko. Czy małoletni odpowiada za swoje czyny? Kto wypłaci roszczenia odszkodowawcze pokrzywdzonym na skutek feralnego zdarzenia? Na te trudne pytania spróbujemy odpowiedzieć w dalszej części artykułu.

Komu przypisać winę za zdarzenie z udziałem dziecka?

Odzyskiwanie odszkodowań, gdy sprawcą zdarzenia jest dorosły nie pozostawia zbyt wielu wątpliwości. Niestety, sytuacja znacząco komplikuje się, gdy sprawcą wypadku jest dziecko. Na gruncie prawa cywilnego dzieci są pociągania do odpowiedzialności cywilnej, a także karnej za swoje czyny i wyrządzone szkody. Należy, jednak zaznaczyć, że prawo wyróżnia dwie grupy małoletnich:

• dzieci, które nie ukończyły 13 roku życia – zgodnie z literą prawa małoletniemu, który nie ukończył 13 lat nie można przypisywać odpowiedzialności za powstałe szkody. Dzieci w tym wieku nie są w stanie ocenić swojego zachowania i stwierdzić skutków swoich czynów. Nie oznacza to, że szkody wyrządzone przez dziecko nie podlegają rekompensacie, naprawie. Za czyny małoletnich do 13 roku życia, które doprowadziły do powstania szkody odpowiadają opiekunowie.
• dzieci powyżej 13 lat – małoletni, którzy ukończyli 13 lat nabywają ograniczoną zdolność do czynności prawnych, a to oznacza, że ponoszoną odpowiedzialność za swoje czyny. Małoletni w tym wieku mają już świadomość w zakresie skutków podejmowanych działań. Od tej reguły wiekowej występują, jednak pewne odstępstwa, gdy dziecko rozwija się psychiczne, fizycznie zdecydowanie wolniej od swoich rówieśników. Dodatkowo istnieją sytuacje, w których opiekunowie wraz z małoletnim będą ponosić odpowiedzialność wspólnie za powstałe szkody.

Szkody w ruchu drogowym wyrządzone przez nieletnich

Po wyjaśnieniu odpowiedzialności małoletniego na gruncie prawa cywilnego warto poruszyć kwestię dochodzenia roszczeń, gdy dziecko spowoduje szkodę w ruchu drogowym. Dla przybliżenia tego zagadnienia podamy kilka popularnych sytuacji:

• szkody parkingowe – uderzenie drzwiami przy wysiadaniu w drugi pojazd to bardzo popularna szkoda wyrządzona przez dzieci. W ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK możemy znaleźć wzmianki, że w ramach polisy OC pojazdu możliwe jest pokrycie naprawy samochodu innego uczestnika ruchu drogowego. W przypadku dzieci poniżej 13 lat nie ma wątpliwości, ale w przypadku starszych pociech konieczne może być udowodnienie zaniedbań w nadzorze rodziców nad dzieckiem.
• wypadek z udziałem nieletniego – warto wspomnieć o wypadkach, w których nieletni porusza się pojazdem bez uprawnień. Na gruncie polskiego prawa ubezpieczeniu podlega zawsze pojazd, a nie kierowca. Dlatego poszkodowanemu należne środki pieniężne wypłaci zawsze ubezpieczyciel. Oczywiście zakład ubezpieczeń może wystąpić z regresem ubezpieczeniowym do małoletniego, który ukończył 13 lat lub rodziców, jeśli możliwe jest udowodnienia niedopatrzeń w nadzorze nad dzieckiem.

• dziecko na jezdni – orzecznictwo w zakresie małoletniego, które wbiega na jezdnię jest bardzo rozbieżne. Sądy nawet w sytuacji, gdy orzekają o winie małoletniego powyżej 13 lat za uszkodzenia pojazdu mogą przyznać mu pomniejszone odszkodowanie wypłacane z OC poszkodowanego w wypadku. Skąd takie postępowanie? Odszkodowanie OC pojazdów jest oparte na zasadzie ryzyka, a to oznacza, że ubezpieczenie to ma chronić także w sytuacjach, w których doszło do zdarzenia, gdy kierowca zachował wszelkie środki ostrożności.